21-04-2021

Met de zomer en versoepelingen in aantocht deze week aandacht voor een werk van Georg Friedrich Händel (1685, 1759), de Water Music. Het is een van de bekendste werken van Händel. Het is een suite in drie delen, ieder met een eigen opusnummer. Iedere suite begint met een ouverture, waarna enkele dansen worden uitgevoerd, zowel de meer plechtige hofdansen als de wat vrijere volksdansen, zoals de horlepiep (hornpipe in het Engels). Het werk is in 1717 geschreven ter gelegenheid van een boottocht van de Engelse koning George I over de Theems. Uit de Wikipedia: “Over de eerste uitvoering van Water Music is verslag gedaan in The Daily Courant, het eerste Britse dagblad. De koning en een aantal adellijke personen gingen om acht uur ’s avonds aan boord bij het paleis van Whitehall voor een tocht stroomopwaarts naar Chelsea. Op een andere boot bevonden zich vijftig muzikanten. De hele rivier zou vol hebben gelegen met boten en bootjes van mensen die het concert wilden meemaken. Koning George I was zo ingenomen met het werk dat hij het tijdens de tocht naar Chelsea en op de weg terug naar Whitehall nog drie keer liet herhalen.”

Omdat het werk dus in de open lucht werd uitgevoerd had het orkest een grote bezetting. Deze bezetting is meestal kleiner wanneer het in een zaal wordt gespeeld.

Ik heb gekozen voor een uitvoering door het Consort Of London o.l.v. Robert Haydon Clark

10-02-2021

In deze periode zou normaal mijn jaarlijkse Händel-onderdompeling bij de Scratch Messiah in Vlissingen plaatsvinden. Vorig jaar was dat twee weken voor het eerste coronageval in Nederland bekend werd en de organisatie heeft al vroeg besloten de versie voor dit jaar af te gelasten. Omdat ik eerder al de Messiah van Georg Friedrich Händel (1685-1759) heb gekozen, ditmaal als vervanging een Te Deum van hem.

Uit de Wikipedia: “Het Te Deum (de eerste twee woorden van Te Deum laudamus, Latijn voor “Wij loven U, O God”) is een hymne op basis van de Bijbel, die in de liturgie van de christelijke kerken waaronder ook de Rooms-Katholieke Kerk gebruikt wordt. De lofzang is ontstaan rond het jaar 400 n.Chr., gesteld in ritmisch proza en wordt tegenwoordig toegeschreven aan Nicetas van Remesiana. Legendarisch is het verhaal dat bisschop Ambrosius van Milaan deze tekst in beurtzang met Augustinus zou hebben gezongen ter gelegenheid van diens doop. Het Te Deum wordt daarom ook wel de Ambrosiaanse lofzang genoemd.”

Händel heeft verschillende Te Deums geschreven, vaak ter gelegenheid van een bijzondere gebeurtenis. Zo was de Vrede van Utrecht in 1713, waarmee onder andere een einde kwam aan de Spaanse Successieoorlog en daarmee aan anderhalve eeuw van twisten en godsdienstoorlogen, aanleiding tot het componeren van zijn Utrecht Te Deum. (Even terzijde: moet je je eens voorstellen: anderhalve eeuw van onrust. Nu lopen mensen na minder dan een jaar van ellende al aan achter volksmenners en verspreiders van complottheorieën. Hoe zouden die zich toen hebben gehandhaafd?)

Ik heb deze week gekozen voor het laatste Te Deum dat Händel schreef, in 1743. Een maand eerder had het Britse leger met zijn bondgenoten het Franse leger verslagen in de slag van Dettingen. Ter gelegenheid daarvan kreeg Händel de opdracht een Te Deum te schrijven, samen met een lofzang (The King Shall Rejoice). Het werk ging eind 1743 in première. Het bestaat uit 18 onderdelen, zowel voor koor als voor solozang, begeleid door een orkest. Het af en toe uitbundige karakter wordt vooral veroorzaakt door de grote rol die koperblazers hebben in het geheel.

Ik heb gekozen voor een uitvoering van zowel het Te Deum als de lofzang. De uitvoerenden zijn Christopher Tipping (alt), Harry Christophers (tenor), Stephen Varcoe (bas), Michael Pearce (bas), Trevor Pinnock (orgel), the Choir of Westminster Abbey en The English Concert o.l.v. Simon Preston.

01-01-2020

De Griekse tragedie schrijver Euripides leefde van ongeveer 480-406 v Chr. Hij is vooral bekend door zijn tragedie Alcestis. Alcestis is de vrouw van koning Admetos. Hij is door de schikgodinnen gedoemd om binnenkort te sterven.  Hij wendt zich tot de god Apollo en laat hem navraag doen bij de schikgodinnen of ze hem toestaan om na zijn doodsdatum te leven. Zij gaan accoord, maar onder de voorwaarde dat Admetos iemand kan vinden die bereid is om te sterven in zijn plaats. Zijn vrouw, Alcestis, biedt zich aan en sterft vrijwillig in plaats van haar man. Admetos ziet dan in dat het feit en de manier waarop zij sterft zijn leven zal verwoesten. Gelukkig heeft Admetos een oude vriend, Heracles. Hij komt opdagen en redt Alcestis uit de klauwen van de Dood, en geeft haar terug aan haar echtgenoot. Zo is het uiteindelijk een van de weinige tragedies met een happy end.

Dit thema van onvoorwaardelijk liefde heeft enkele componisten geïnspireerd. Ik heb gekozen voor de interpretatie van Händel (1685-1759) met zijn opera Alceste. Uit deze opera de ouverture. Uitvoering door The Academy of Ancient Music o.l.v. Christopher Hogwood.

De hele opera (ongeveer 2,5 uur) is ook toegevoegd. Een sprankelend 2020 gewenst!

31-10-2018

De zaagplaat van deze week neemt vast een voorschot op de naderende feestdagen en met name de eraan voorafgaande tijd voor bezinning, de advent. Georg Friedrich Händel (1685-1759) was een tijd- en landgenoot van Johan Sebastian Bach. Maar zijn leven verliep compleet anders dan dat van Bach. Hij heeft veel rondgereisd en kwam uiteindelijk terecht in Londen waar hij in 1759 stierf. Hij was een productieve componist met tientallen opera’s, oratoria, cantates en orkestwerken.

Ik wil een deel laten horen uit zijn beroemdste werk, de Messiah. De Messiah is een oratorium. Volgens de Wikipedia is een oratorium “een omvangrijk vocaal werk met een veelal geestelijke inhoud voor orkest, zangsolisten en koor, waarbij veelal een verteller de drager van de handeling wordt. In tegenstelling tot een opera heeft een oratorium geen decor en speciale kostuums en wordt er in een oratorium niet geacteerd op een scène.”. Voor componisten in die tijd waren oratoria een middel om in de periode van vasten aan geld te komen. In zo’n periode mochten opera’s namelijk niet worden uitgevoerd vanwege het wereldlijke karakter.

De Messiah bevat deels stukken die hij eerder componeerde en deels stukken die toen nieuw waren. Er is niet echt een verhaallijn in te ontdekken (in tegenstelling tot bijvoorbeeld Bach’s Mattheus Passion, die letterlijk het lijdensverhaal volgt zoals Mattheus dat heeft opgeschreven). Het is een soort theologische verkenning, geïnspireerd door het Oude en Nieuwe Testament. De teksten werden door Händel veelal in groepen van drie gearrangeerd: een recitatief (een solo voor een zanger die een introductie geeft in wat er volgt), een aria (voor solist of duo) en een stuk voor een koor. Sommige groepen vormen samen secties voor een periode in het jaar (zoals Kerstsectie en Paassectie). De première was in Dublin op 13 april 1742.

Ik heb gekozen voor een aria uit de Kerstsectie voor alt en sopraan “He shall feed his flock”. Als je tijd hebt (ruim 2 uur) raad ik het beluisteren van de hele Messiah aan (start de video aan het begin). Het werk wordt uitgevoerd door het Collegium & Collegium Vocale 1704 o.l.v. Vàclav Luks.