17-02-2021

Ludvig Holberg was een toneelschrijver, geboren in 1684 in het Noorse Bergen en gestorven in 1754 in Kopenhagen, waar hij ook lange tijd had geleefd en gewerkt. Hij wordt ook wel de vader van de Deense literatuur genoemd. Hij studeerde rechten, geschiedenis en taalkunde en gaf jarenlang les op de universiteit van Kopenhagen waar hij o.a. metafysica, latijn en geschiedenis studeerde. Vanwege zijn belang voor de Scandinavische literatuur stelde de Noorse regering in 2003 de Holbergprijs in voor wetenschappers die zich verdienstelijk hebben gemaakt op het terrein van de kunsten, de geesteswetenschappen, de sociale wetenschappen, het recht of de theologie.

Ter ere van zijn 200^e geboortedag in 1884 componeerde de Noorse componist Edvard Grieg (1843-1907) een suite die voluit heette Uit Holberg’s tijd, suite in oude stijl, maar die kortweg Holberg suite wordt genoemd. Oorspronkelijk een pianowerk, maar Grieg maakte er een jaar later een versie van voor strijkorkest en het is die laatste versie die het meest wordt uitgevoerd.

De suite bestaat uit vijf delen, gebaseerd op dansen die in de tijd van Holberg in de mode waren. Na een introductie volgen respectievelijk een sarabande, gavotte, air en rigaudon. Het werk is een vroeg voorbeeld van het neo-classicisme dat vooral in het begin van de 20^e eeuw in zwang was. In deze stroming proberen componisten zich te houden aan waarden die karakteristiek zijn voor wat het “classicisme” wordt genoemd: orde, evenwicht, helderheid, spaarzaamheid en emotionele terughoudendheid. Niet verwonderlijk is dat ze daarbij geïnspireerd worden door werken uit de 18^e eeuw, deels uit de barok (wordt dan ook wel neo-barok genoemd) en deels uit de late 18^e eeuw. Dat is in dit werk ook duidelijk te horen.

Ik heb gekozen voor een live uitvoering door het Nederlands Kamerorkest o.l.v. Gordan Nikolic die tevens de concertmeester is. Ik heb ook de oorspronkelijke versie voor piano bijgevoegd, uitgevoerd door Torhild Fimreite.

25-11-2020

De Noorse theatermaker Henrik Ibsen publiceerde in 1867 zijn toneelstuk in 5 actes: Peer Gynt. Peer Gynt is de zoon van de ooit vermaarde Jon Gynt. Jon Gynt gaf al zijn geld uit aan feesten en uitbundig leven en moest zijn boerderij verlaten om een zwervende verkoper te worden, waarbij hij zijn vrouw en zoon in de schulden liet. Åse, de moeder, wilde haar zoon opvoeden om het verloren vermogen van zijn vader te herstellen, maar Peer ontpopt zich als een dichter en een opschepper.

Bij een bruiloft ontmoet Peer de dochter van een familie uit een andere vallei, Solveig, en vraagt haar ten dans. Omdat zijn slechte reputatie hem is vooruitgesneld weigert ze en vertrekt. Peer hoort later dat de bruid, Ingrid, zich heeft opgesloten. Hij grijpt zijn kans, rent met haar weg en brengt de nacht met haar door in de bergen. Dat maakt hem, als ontvoerder van de bruid, tot een outlaw. In de rest van het stuk wil Solveig toch met hem samen zijn, sterft zijn moeder Åse, vertrekt hij naar Noord Afrika, en keert uiteindelijk weer terug in Noorwegen en het stuk eindigt met een lied dat Solveig voor hem zingt.

Ibsen vroeg aan de Noorse componist Edvard Grieg (1843-1907) muziek te schrijven voor bij de uitvoering van het toneelstuk. Dat werd een werk bestaande uit 26 stukken. Grieg verwerkte later acht stukken tot twee Peer Gynt suites.

De inhoud van beide suites:

Suite 1:

• Morgenstemming
• Åse’s dood
• Anitra’s dans
• In de hal van de Bergkoning

Suite 2:

• Ontvoering van de bruid
• Arabische dans
• Peer Gynt’s thuiskomst (een stormachtige avond aan zee)
• Solveigs lied

Ik heb gekozen voor een uitvoering door The Royal Philharmonic Orchestra o.l.v. Mark Ermler.

Een uitvoering van het hele werk waarop de suites zijn gebaseerd is ook bijgevoegd. Het wordt uitgevoerd door de London Symphony Orchestra en the Oslo Philharmonic Chorus o.l.v. Per Dreier

23-09-2020

Na het 2^e pianoconcert van Brahms van vorige week deze week een pianoconcert dat tot de meest bekende en gespeelde werken behoort. De Noorse componist Edvard Grieg (1843-1907) componeerde dit werk in 1868. Voor dit werk was hij geïnspireerd door het pianoconcert van Schumann, dat hij in 1858 voor het eerst hoorde. Muziekkenners wijzen op de overeenkomsten die tussen beide concerten bestaan. Zo is het van beide componisten het enige pianoconcert dat ze geschreven hebben (hoewel er van Grieg schetsen gevonden zijn van een tweede concert dat hij echter nooit heeft afgemaakt). De toonsoort van beide concerten is a-mineur en beide concerten starten met een korte intro van het orkest (bij Grieg een paukenroffel) gevolgd door piano solo die het krachtige thema neerzet, waarna het orkest het overneemt en het werk zich zo verder ontspint.

Zoals wel vaker bij soloconcerten vind ik persoonlijk het langzame tweede deel, in dit geval een adagio, het mooiste deel van dit werk. Ik ben benieuwd naar wat jullie ervan vinden. En mocht het eerste deel je erg bekend voorkomen: een rockversie ervan, Asia Minor van Kokomo, gebruikte Joost de Draaijer als herkenningsmelodie van zijn radioprogramma’s.

De uitvoering is door Arthur Rubinstein, begeleid door het London Symphony Orchestra o.l.v. André Previn

De rockversie van Kokomo heb ik ook toegevoegd.

09-01-2019

Evenals vorige week is de zaagplaat weer dansmuziek. Dit keer gaan we naar Noorwegen. Daar schreef de Noorse componist Edvard Grieg (1843-1907) zijn vier Noorse dansen. Oorspronkelijk voor piano (vierhandig) geschreven is het door hem ook georkestreerd. In deze dansen is hij geïnspireerd door de Noorse volksmuziek. Hoewel ik zelf nog nooit in Noorwegen ben geweest heb ik uit beschrijvingen en documentaires wel een beeld van het land en zijn bewoners. Dat beeld hoor ik terug in zijn muziek: af en toe wat ruig (de natuur, het boerenland), afgewisseld met melancholische klanken (de aard van de mensen die in het noorden geconfronteerd worden met maandenlang lange nachten en zeer korte dagen; de mythes over trollen).

Update 2-12-2020. Nadat ik eind november 2020 de Peer Gynt suite van Grieg heb gekozen, luisterde ik ook naar de volledige versie van Peer Gynt. Ik ontdekte toen dat drie van deze Noorse dansen in de tweede acte worden hergebruikt.

De dansen worden uitgevoerd door het hr-Sinfonieorchester uit Frankfurt o.l.v. Paavo Järvi. Veel luisterplezier!