25-05-2022

Vorige week liet ik jullie kennismaken met de, voor mij tot dan toe onbekende, Engelse componist uit de Renaissance, Thomas Tallis. Tallis inspireerde de Britse componist Ralph Vaughan Williams (1872-1958) tot het componeren van een fantasie. De inspiratie kwam van een thema uit een werk van Tallis. Het is een van negen thema’s die zouden worden gepubliceerd in de Psalter van aartsbisschop Parker in 1567. Dat thema is aan het einde van de fantasie te horen. Het werk werd voor het eerst uitgevoerd in 1910 in de kathedraal van Gloucester. Het is geschreven voor een dubbel strijkorkest, waaruit twee strijkkwartetten werd samengesteld. Door deze bezetting ontstond een mooie klankkleur door de architectuur van de kathedraal.

Het werk wordt uitgevoerd door het Toronto Symphony Orchestra o.l.v. Peter Oundjian.

11-08-2021

Greensleeves is een Engels volksliedje uit de 16^e eeuw over de liefde. Het geeft de gevoelens weer van een man wiens liefde voor de vrouw Greensleeves niet beantwoord wordt. Hij is uiteraard verdrietig omdat hij alles voor haar zou doen. Het lied is door velen (al dan niet instrumentaal) uitgevoerd. Ik denk dat voor een groot deel van onze generatie de uitvoering door Mantovani het bekendste is omdat die door Jan van Veen als achtergrondmuziek werd gebruikt bij het voorlezen van gedichten in zijn programma Candle Light. Hier is de oorspronkelijke tekst.

Alas, my love, you do me wrong
To cast me off discourteously
For I have loved you well and long
Delighting in your company

Greensleeves was all my joy
Greensleeves was my delight
Greensleeves was my heart of gold
And who but my lady greensleeves

Your vows you’ve broken, like my heart
Oh, why did you so enrapture me?
Now I remain in a world apart
But my heart remains in captivity

I have been ready at your hand
To grant whatever you would crave
I have both wagered life and land
Your love and good-will for to have

If you intend thus to disdain
It does the more enrapture me
And even so, I still remain
A lover in captivity

My men were clothed all in green
And they did ever wait on thee;
All this was gallant to be seen
And yet thou wouldst not love me

Thou couldst desire no earthly thing
But still thou hadst it readily
Thy music still to play and sing;
And yet thou wouldst not love me

Well, I will pray to God on high
That thou my constancy mayst see
And that yet once before I die
Thou wilt vouchsafe to love me

Ah, Greensleeves, now farewell, adieu
To God I pray to prosper thee
For I am still thy lover true
Come once again and love me

De Britse componist Ralph Vaughan Williams (1872-1958) heeft rond 1930 een Fantasia geschreven gebaseerd op de melodie. De titel Fantasia is in zekere zin misleidend: het werk is noch lang, noch complex genoeg om die omschrijving te verdienen; in plaats daarvan is het een tamelijk getrouwe toonzetting van het origineel. Naast de originele melodie bevat de Fantasia in het wat dynamischer middendeel ook een melodie uit de opera Sir John In Love van de componist Ralph Greaves. Laatstgenoemde heeft in 1934, onder toezicht van Vaughan Williams, de Fantasia gearrangeerd. Die laatste versie wordt meestal uitgevoerd.

De uitvoering is door de Academy of St. Martin in the Fields o.l.v. Sir Neville Marriner

28-10-2020

Terwijl de wereld dit voorjaar verlamd werd door de coronacrisis zag ik in onze tuin de vogels hun natuurlijke gang gaan: elkaar het hof maken, nestje bouwen, eitjes leggen en uitbroeden, jongen voederen en, uiteindelijk, een empty nest. Een paar lijsters kreeg het zelfs voor elkaar om dat hele ritueel twee keer uit te voeren. Het gaf me in die periode veel troost en een gerust gevoel, zeker met het citaat uit Mattheüs 6:26 in gedachten: “Kijk naar de vogels in de lucht: ze zaaien niet en oogsten niet en vullen geen voorraadschuren, het is jullie hemelse Vader die ze voedt. Zijn jullie niet meer waard dan zij?”. En in de ochtend ontwaken door het getjilp en gezang van al die vogels is ook onbetaalbaar.

Het gezang van vogels is voor componisten een bron van inspiratie. Denk aan de Szene am Bach uit de symfonie “Pastorale” van Ludwig van Beethoven, waar aan het einde een koekoek, een nachtegaal en een kwartel weerklinken. De Britse componist Ralph Vaughan Williams (1872-1958) heeft rond 1914 het gezang van een veldleeuwerik op muziek gezet in zijn werk The Lark Ascending (de leeuwerik die opstijgt). Oorspronkelijk geschreven voor viool en piano werd het in 1920 bewerkt voor viool en orkest. Die laatste versie wordt meestal uitgevoerd. Het stuk is mateloos populair in Groot Brittanië. Guul zal het ongetwijfeld wel eens gehoord hebben in zijn tijd in Londen. De componist noemde het stuk een “pastorale romance voor orkest”. De stemming is diep nostalgisch, en het werk roept het beeld op van het glooiende Britse platteland.

Het werk is mede geïnspireerd door een 122-regelig gedicht uit 1881 van de Engelse dichter George Meredith over het gezang van een veldleeuwerik. Twaalf van die regels schreef Vaughan Williams boven zijn werk:

He rises and begins to round,
He drops the silver chain of sound,
Of many links without a break,
In chirrup, whistle, slur and shake.

For singing till his heaven fills,
‘Tis love of earth that he instils,
And ever winging up and up,
Our valley is his golden cup
And he the wine which overflows
to lift us with him as he goes.

Till lost on his aerial rings
In light, and then the fancy sings

Een leuke anekdote rond het ontstaan van het werk in 1914. De componist was op vakantie en maakte notities terwijl hij buiten in de natuur rondwandelde. Een jongen zag dat en dacht dat hij geheime aantekeningen maakte. Aan het begin van de Eerste Wereldoorlog was dat verdacht en Vaughan Williams werd daarom even gevangen gezet op verdenking van spionage voor de Duitsers.

Het werk wordt uitgevoerd door David Nolan op viool, begeleid door The London Philharmonic Orchestra o.l.v. Vernon Handley. En om te vergelijken heb ik ook een opname van het geluid van een veldleeuwerik bijgevoegd.