03-02-2021

De Duitse componist Max Bruch (1838-1920) was van 1880-1883 dirigent van een orkest in Liverpool. In die periode schreef hij zijn Schotse fantasie voor viool en orkest, met ook een prominente partij voor de harp. Zoals veel componisten vond Bruch inspiratie in oude volksmelodieën. Deze fantasie is daar geen uitzondering op. Na een introductie volgen vier delen, respectievelijk gebaseerd op de (mij verder onbekende) volksliedjes Auld Rob Morris, Dusty Miller, I’m down for lack of Johnnie en Scots Wha Hae. Vermoedelijk kan de prominente partij voor de harp worden verklaard doordat hij daarmee wilde aangeven dat de (Keltische) harp belangrijk was voor de authentieke Schotse muziek.

Bij authentieke Schotse muziek heb ik altijd het beeld van een kroeg met een zanger wiens stem is aangetast door teveel whisky, begeleid door viool. Dit werk heeft dat beeld wel veranderd. Om de volksmuziek waarop dit werk is gebaseerd beter te leren kennen heb ik op Youtube wat zoekacties uitgevoerd. Dusty Miller heb ik gevonden, maar dan meer in een sfeer van Amerikaanse folk muziek zoals je die ook wel aantreft in de betere knokfilms die zich op het Amerikaanse platteland afspelen. I’m down for lack of Johnnie bleek heel mooi te zijn vertolkt door Vanessa Mae ergens in de late jaren ’90. Scots Wha Hae vond ik o.a. in een vertolking door doedelzakken. En Auld Rob Morris kent vele vertolkingen in klassieke sfeer. Kortom, mijn beeld van Schotse volksmuziek is door deze zoekacties nog meer veranderd dan dat het al was door de fantasie van Max Bruch.

Het werk wordt uitgevoerd door dee violist Itzhak Perlman, begeleid door het New Philharmonic Orchestra o.l.v. Jesús López Cobos.

22-04-2020

Eerder hebben jullie al kennisgemaakt met Kol nidrei, een werk van Max Bruch (1838-1920). Deze week een hernieuwde kennismaking met hem. Bruch heeft veel werken geschreven voor viool. Dit was mede vanwege zijn vriendschap met een in die tijd beroemde violist, Joseph Joachim. Het werk van deze week is het In Memoriam, een adagio voor viool en orkest, geschreven voor Joseph in 1892, in première in 1893. Bruch gaf aan dat de titel van het werk niet van toepassing was op bepaalde personen die hij in gedachten had. Na uitvoering kreeg Bruch van diverse kanten de vraag om aan dit langzame werk twee snellere delen toe te voegen, zodat het een volwaardig soloconcert zou zijn. Bruch vond echter dat het stuk volmaakt was zoals het was en dat toevoegen van andere delen geen meerwaarde zou hebben. Misschien is het werk daarom minder bekend en zeker minder vaak uitgevoerd dan zijn beroemde vioolconcert. En dat is jammer, want het werk is erg mooi.

Luister naar de uitvoering door Salvatore Accardo, begeleid door het Gewandhausorchester Leipzig o.l.v. Kurt Masur

08-05-2019

Een van de mooiste instrumenten vind ik de cello. Het geluid klinkt wat weemoedig, wat uitnodigt tot mijmeren. Een bezigheid die mij in drukke perioden even tot rust brengt. Er zijn veel stukken voor cello geschreven. In een eerdere zaagplaat is het celloconcert van Dvorak al voorbijgekomen. Met de 4 mei herdenkingen nog vers in het geheugen deze keer een stuk voor cello en orkest van de Duitse componist Max Bruch (1838-1920), het Kol nidrei.

Het Kol nidrei (te vertalen als “alle geloften”) is een Hebreeuws gebed dat driemaal wordt opgezegd bij de aanvang van de dienst op Yom Kippur, negen dagen na het Joodse nieuwjaar. Volgens de Wikipedia: “Het gebed is nog voor de verwoesting van de Tempel ontstaan. Voordat de hogepriester het Heilige der Heiligen binnenging (…) zong hij een lied over zijn zonden, over de zonden van de overige priesters en over de zonden van heel Israël. Nadat hij in het Heilige der Heiligen voor de zonden van het gehele volk had geofferd stuurde men een geitenbok, de zogeheten zondebok, de woestijn in om daar te sterven. Deze bok stond symbool voor alle zonden van het volk.”

Bruch publiceerde zijn werk in 1881. Bruch was zelf geen Jood, maar maakte via zijn leraar kennis met een Joodse familie en leerde zo over de tradities in dat geloof.

De uitvoering is door het Hessische Rundfunk Sinfonieorchester o.l.v. Paavo Järvi. De solist is Mischa Maisky. Veel luisterplezier!