28-04-2021
Mijn keuze voor deze week kwam ik enige tijd geleden tegen, al bladerend door Youtube: de Deutsche Messe van Franz Schubert (1797-1828). Ik kende het werk nog niet, maar ik mag dergelijke muziek wel vanwege het gevoel van rust en reflectie die het in mij brengt. Er gaat toch niets boven een gedegen katholieke opvoeding, inclusief misdienaarschap.
Op zoek naar achtergrondinformatie over dit werk kwam ik bij de volgende passage in de Wikipedia uit over het fenomeen Duitse zangmis:
“The German Singmesse, in its classic form, originated in efforts toward a German-language celebration of the Mass during the Enlightenment era, especially in southern Germany and in Austria, in areas influenced by Josephinism. Together with the Augustinian canon and musician Norbert Hauner, the dean of the Herrenchiemsee abbey, Franz Seraph von Kohlbrenner published his book of songs and prayers Der heilige Gesang zum Gottesdienste in der römisch-katholischen Kirche. Erster Theil, which presented the liturgy in the German language, at Landshut in 1777. In this book for the first time the service is conceived as a Singmesse, a form of Mass sung by the faithful. The still popular Advent hymn Tauet, Himmel, den Gerechten, for example, appears here as an offertory song during the Sundays of Advent.
In 1795 Michael Haydn reworked Hauner’s melodic settings and created his own Deutsches vollständiges Hoch-Amt from them. This series of songs for the individual parts of the Mass (which were still spoken softly by the priest in Latin) is usually named for the first lines of the opening song Hier liegt vor deiner Majestät or simply designated as the Haydn Mass. The text reflects the spirit of the Enlightenment and, through the Singmesse, it has become part of German Catholic heritage. This second setting is the best known Singmesse and appears to this day in several regional editions of the 1975 Catholic hymnal Gotteslobg.
As a matter of liturgical history, the Singmesse varieties replaced the orchestral Masses previously used, which Kaiser Joseph II had forbidden in his domain.
The most famous 19th-century Singmesse, the 1826 Deutsche Messe by Franz Schubert, is based on Haydn’s exemplar. Like his, it is not a setting of the classic Mass Ordinary, but instead offers German-language songs whose sensibility is freely related to the expressions in the Ordinary, and that express the feelings of the worshippers in Romantic style.”
Schubert had de muziek bestemd voor uitvoering tijdens een mis, maar het werk werd voor dit doel niet goedgekeurd door de kerkelijke autoriteiten.
Het werk is origineel geschreven voor een koor begeleid door orgel. Een orkestversie is later gemaakt voor blaasinstrumenten, pauken en basso continuo. Het bestaat uit 8 delen, met een negende deel dat eigenlijk niet tot de oorspronkelijke mis hoort.
- Zum Eingang: “Wohin soll ich mich wenden”
- Zum Gloria: “Ehre sei Gott in der Höhe”
- Zum Evangelium und Credo: “Noch lag die Schöpfung formlos da”
- Zum Offertorium: “Du gabst, o Herr, mir Sein und Leben”
- Zum Sanctus “Heilig, heilig, heilig”
- Nach der Wandlung: “Betrachtend Deine Huld und Güte”
- Zum Agnus Dei: “Mein Heiland, Herr und Meister!”
- Zum Schlussgesang: “Herr, Du hast mein Flehn vernommen”
- Anhang – Das Gebet des Herrn
Ik heb gekozen voor een uitvoering door het Chor der St. Hedwigs-Kathedrale Berlin, begeleid door de Berliner Symphoniker o.l.v. Wolfgang Meyer en Karl Forster.