18-12-2019
De titaan Prometheus, zoon van de titaan Iapetos en de oceanide Clymene en broer van Atlas, maakte, met toestemming van Zeus rechtopstaande figuren, naar het voorbeeld van de goden. Zonder dit te overleggen met Zeus blies Prometheus de mens hierna ook de levensadem in. Zeus was daar ontstemd over en had het daarom niet zo op met mensen. Prometheus vond echter dat de mensheid hierdoor bij het verdelen van de gaven door de Goden er bekaaid vanaf was gekomen. Daarom stal hij het vuur bij de goden op de Olympos en gaf het aan de mensen. Hij leerde ze er werktuigen mee te maken en gaf daarmee ook de mogelijkheid dat mensen zich konden verwarmen. Dat stelen werd door oppergod Zeus zwaar bestraft. Prometheus werd aan rotsen geketend en iedere dag at een adelaar zijn lever op. In de nacht groeide die lever weer aan zodat dit tafereel zich iedere dag kon herhalen. Uiteindelijk werd Prometheus door Heracles bevrijd.
Dit jaar leerde ik dat deze mythe een kern van waarheid bevat. Wanneer je tweederde van de lever van een gezond mens weghaalt groeit het restant weer aan tot een volwaardige lever. Daardoor kan je, als je aan allerlei randvoorwaarden voldoet, als donor dienen voor iemand wiens lever bijvoorbeeld door kanker is aangetast. Die ontvanger kan uitstekend verder leven met 2/3 van een gezonde lever. Twee personen die ik professioneel goed ken hebben dit jaar als donor en ontvanger voor elkaar gediend bij een dergelijke transplantatie.
Terug naar de mythe. Het gegeven dat iemand uit liefde voor de mensheid de macht trotseert en bereid is zijn leven te riskeren sprak Beethoven enorm aan. Hij heeft daarom de muziek gecomponeerd bij een ballet Die Geschöpfe des Prometheus (de scheppingen van Prometheus) van de choreograaf Salvatore Viganò. De muziek bevat de typisch Beethoviaanse thema’s, gekenmerkt door grote verschillen tussen zachte en luide passages. Of om mijn buurman klarinettist bij het Venloos Symfonieorkest te parafraseren “er gebeurt altijd wat bij Beethoven, het is nooit saai”. Misschien komt het thema aan het einde je bekend voor. Dat klopt, Beethoven heeft het later ook gebruikt in zijn 3e symfonie (de Eroica)
Luister naar de uitvoering door het The Menuhin Festival Orchestra o.l.v. Yehudi Menuhin.