06-03-2019
Deze maand wil ik wijden aan één type werk, de ouverture. Een ouverture is bij opera’s, operettes en andere grote zangwerken het orkestrale openingsdeel. In de meeste gevallen, zeker vanaf de tijd van Mozart, bevat de ouverture een compilatie van de muzikale thema’s die in het verdere stuk voorkomen. Je zou een ouverture de Executive Summary van zo’n stuk kunnen noemen. Vaak worden ouvertures ook als een op zichzelf staand stuk gebruikt om een concert mee te openen. Sommige ouvertures zijn mede daardoor bekender dan het koorwerk waar het bij hoort.
Deze week heb ik gekozen voor de Egmont ouverture van Ludwig van Beethoven (1770-1827). Egmont is een treurspel over leven en dood van de Hollandse Graaf van Egmont. Hoewel hij trouw was aan de Spaanse koning werd hij in 1568 toch gearresteerd door Alva en is hij op valse beschuldiging van hoogverraad ter dood veroordeeld en onthoofd, samen met de Graaf van Horne. Deze executies leidden tot grote protesten onder de bevolking. Deze protesten worden wel beschouwd als het begin van de Tachtigjarige Oorlog, die uiteindelijk leidde tot de bevrijding van de Spaanse overheersing en het begin van ons Koninkrijk.
Beethoven was zelf een overtuigd tegenstander van enige vorm van overheersing en machtsmisbruik. In die zin was hij een kind van zijn tijd waar in Europa op vele fronten naties vochten tegen onderdrukking, met als startpunt de Franse revolutie in 1791. Het verhaal van Egmont maakte daarom diepe indruk op hem.
De ouverture kent grofweg twee delen, die via een klein tussenspel van 8 maten naadloos in elkaar overgaan. Het eerste deel (in kleine terts) geeft een impressie van de strijd van Egmont, gevangenneming en veroordeling en eindigt met de onthoofding van Egmont (op tijdstip 6:20 in de uitvoering). Het tweede deel (in grote terts) geeft een triomfantelijke verbeelding van de opstand van de bevolking die uiteindelijk leidt tot de vrijheidsstrijd. Het stuk ging in première in 1810.
De uitvoering is door de Berliner Philharmoniker o.l.v. Claudio Abbado.
Veel luisterplezier.