In de afgelopen maanden heb ik twee Coursera MOOC’s gedaan die beiden een muzikaal onderwerp hadden: “History of Rock, part 1” door John Covack (University of Rochester) en “Exploring Beethoven’s piano sonatas” door Jonathan Biss (Curtis Institute of Music). Behalve dat beide onderwerpen me hobbymatig interesseren, was ik ook benieuwd naar hoe een MOOC over niet-exact onderwerp als muziek opgezet is. Met name de type opdrachten en examens hadden daarbij mijn interesse, maar ook of en hoe gebruik wordt gemaakt van multimedia anders dan alleen video met gesproken tekst.
Allereerst enkele karakteristieken van beide MOOC’s.

Bij beide MOOC’s vertelden de docenten in korte videoclips de inhoud. Maar daarmee hield de overeenkomst tussen beide MOOC’s wel op.
Bij de History of Rock cursus bleef het alleen bij uitgesproken tekst. Hier hadden kosten bespaard kunnen worden door de uitgesproken tekst downloadable ter beschikking te stellen. Deze feature was wel aanwezig bij de Beethovencursus: er was daar de mogelijkheid ondertiteling in te schakelen en de ondertiteling was ook als tekstbestand beschikbaar. Maar bij de laatstgenoemde cursus werden ook hele stukken uit de sonates door de docent “live” ten gehore gebracht om elementen uit zijn betoog te illustreren. Dat was een grote toegevoegde waarde van de video.
Een en ander zal wel te maken hebben met rechtenproblematieken voor de nummers die bij de History of Rock cursus ter sprake kwamen. Ook voor stukken die maximaal 30 seconden duren moet toestemming verkregen worden (in tegenstelling tot wat algemeen gedacht wordt) en dat zal misschien ook per land verschillen. Dat zet een cursus als History of Rock op dat aspect wel op achterstand ten opzichte van een cursus als die over Beethoven: die nummers zijn rechtenvrij en de docent voert het ook zelf uit.
De assignments en het examen bij de History of Rock cursus waren toetsen van pure feitenkennis. Onderstaand een voorbeeld van een vraag ter illustratie:
“Which description of the Wall of Sound best reflects the discussion in the video?”

• Phil Spector developed the Wall of Sound in mono, not stereo, and it constituted an attempt to get the biggest sound possible in mono.
• Phil Spector developed the Wall of Sound in stereo in an attempt to capture the clearest mix possible and to permit every single instrument and voice to be heard distinctly.
• The Wall of Sound was a term used to describe the increasingly larger amplifiers and drum kits appearing onstage during the early 1960s, which when aligned along the back of the stage created a literal wall of sound.
• Leiber and Stoller developed the Wall of Sound in an attempt to blend classical music and rhythm & blues into a softer pop style.)

De docent heeft over zijn ervaringen bij deze en een “Part 2” cursus een artikel geschreven. Een van zijn conclusies is

My experience has caused me to stop thinking of the MOOC as an alternative to the traditional college course. It is rather something like a very organized series of public lectures based on the structure of a college course. MOOCs are most valuable as a way of bringing the wealth of knowledge we produce and preserve in the academy to the broadest possible public—something, it must be admitted, we probably do not do enough. I use my MOOC video lectures in my regular course at Rochester now; I assign these lectures to students and this frees up class time to focus on particular pieces and discussions that we might not otherwise have gotten to.

Deze conclusie ondersteunt een steeds vaker gehoorde toepassing van MOOC’s voor (eigen) onderwijs: verbeteren van de campuservaring (in dit geval door een flipped classroom aanpak).
Jammer was dat vrij snel na afloop van de cursus de video’s niet meer beschikbaar waren (tenzij je ze van tevoren had gedownload). Dit vanwege een nieuwe sessie van de cursus die in september is gestart. Omdat er ook geen dictaat of andere schriftelijke teksten aanwezig waren kon de stof niet meer worden teruggekeken.
Naast de eerder genoemde muzikale fragmenten die in de cursus te horen waren was het grootste verschil bij de Beethoven cursus t.o.v. de History of Rock cursus de assignments. Bij ieder assignment moest een essay worden geschreven. Dit essay werd nagekeken door drie medestudenten. Wanneer je wilde dat je assignment beoordeeld werd, moest je zelf minimaal drie andere assignments nakijken. De beoordelingscriteria waren vooraf bekend. Meestal waren dat drie criteria, waarbij je bij de beoordeling drie keuzes had: “voldoet niet – voldoet – voldoet meer dan gevraagd”. Tevens was er de mogelijkheid een reactie te schrijven bij de beoordeling. De docent gaf de volgende waarschuwing mee (nadruk door mij aangebracht):

The purpose of the homework assignments is to give you an opportunity to engage with the lecture materials; they should not be a source of stress!
When evaluating your peers’ work, please remember that the course is open to students of all backgrounds. This means not only that the person whose work you are evaluating may be much more or less familiar with Beethoven’s music than you are, but that he or she may have a first language other than English.

De assignments waren erg uitdagend, zeker niet eenvoudig en leidden tot een beter begrip van de leerstof. Een voorbeeld van een assignment ter illustratie:

Listen to one of the nine Beethoven sonatas discussed in the course. Imagining that this is a contemporary work or that you lived when it was a new work, write a review of the piece (NOT the performance), preferably incorporating some of the historical and stylistic questions discussed in the course.

De vorm van review leidde tot veel reacties in het forum. De meest genoemde waren:

• Doordat in het forum veel input kwam van personen die duidelijk erg thuis waren in het vakgebied gaven diverse deelnemers aan niet de assignments te willen maken vanwege de vrees dat ze dan “afgeschoten” zouden worden wanneer ze door zo’n expert beoordeeld zouden worden.
• Veel deelnemers gaven aan zich niet competent genoeg te voelen om assignments te beoordelen. Ze beschouwden dit als een taak van een docent en niet van een student.
• Ettelijke deelnemers beklaagden zich over de beoordelingen. Zij hadden het gevoel goed aan de opdracht te hebben voldaan, maar kregen een magere beoordeling en soms ook een reactie waar ze weinig mee konden.

Voor de liefhebber tenslotte: de docent van de Beethovencursus, Jonathan Biss, is zelf een uitstekende pianist. Hier is hij (vanaf 57:14) te zien in een masterclass uit 2005 door Daniël Barenboim, waaraan ook de Chinese pianist Lang Lang meedeed.