Na de eerste (korte) werkweek OpenER kunnen we al een aantal conclusies trekken. Deze conclusies zijn deels te halen uit de webstatistieken die worden bijgehouden door het onderliggende (Zope/Plone-)platform en deels uit reacties die via de site naar het project worden gestuurd.
Allereerst wat cijfers. Door het statistiekpakket dat de site gebruikt kunnen hier alleen indicaties van bezoeken en bezoekgedrag worden gegeven. We zijn inmiddels bezig de statistieken wat nauwkeuriger te kunnen krijgen.
Totaal trok de site een kleine 19000 bezoeken in deze periode. Een bezoek is een gebeurtenis die start wanneer iemand een webpagina met een adres dat begint met http://www.opener.ou.nl/ bezoekt en eindigt wanneer een pagina met webadres met een ander begin van het adres wordt benaderd (of wanneer de browser wordt gesloten). Dit zijn dus geen unieke bezoekers (dat kan met het pakket niet standaard worden nagegaan). De meest bezochte cursus was de cursus Starten met programmeren. Het bijbehorende softwarepakket werd ruim 2000 keer gedownload. De cursus Duurzame ontwikkeling heeft een kleine 1000 bezoekers getrokken die ook daadwerkelijk materiaal hebben gedownload. De cursus Over de werking van het recht kreeg ongeveer 5000 hits.
Leuk is te zien waar de bezoekers vandaan kwamen. Uiteraard veel uit Nederland (80%), onbekend (13%), USA (2%), Belgie (2%), maar ook landen als Duitsland, Frankrijk, Zwitserland, onze overzeese gebiedsdelen en meer exotische werelddelen als Australië, Peru en Maagdeneilanden. Let wel: het materiaal is geheel in het Nederlands!
Naast deze statistieken was er ook meer directe gebruikersterugkoppeling. Ondanks dat registratie op de site niet verplicht is hebben een kleine 300 personen zich toch geregistreerd. Deze zullen te zijner tijd via e-mail op de hoogte gehouden worden bij aanvullingen. Daarnaast hebben we 54 feedbackformulieren via de site ontvangen. De reacties daarin waren divers: van heel positief, meldingen over de inhoud van de cursus tot problemen die ervaren werden. De meest gehoorde klacht was dat het materiaal alleen op een Windowsplatform te gebruiken was (met name het JavaLogo softwareprogramma). We moeten gaan bepalen wat we hiermee gaan doen.
Wat nu overheerst is een gevoel dat de site bij de gebruikers aanspreekt. Ik schrijf dit daarom nu als een tevreden projectleider, hoewel ik besef dat we er nog lang niet zijn. Zo snel mogelijk aanvullingen op de site krijgen: dat is nu het adagium!

Terugkijkend op de eerste dag dat de OpenER-site in de lucht was kan ik alleen maar concluderen dat het erg rustig was. Het enige probleem dat mij ter ore (liever gezegd: ter maile) kwam was een veiligheidswaarschuwing die steeds actief bleef bij gebruikers van IE7.0.  Die waarschuwing was echter al bekend  en in de FAQ stond ook al beschreven hoe je die uit kon krijgen. Vanochtend begreep ik van Maarten Scholl van ICTS dat daar inmiddels ook al een patch van Microsoft voor bestaat. Daarnaast werden enkele tekstuele zaken gemeld, maar die waren snel aangepast.
Ik was vanochtend wel erg benieuwd naar de statistieken van de eerste dag. Welnu, hier zijn ze:

• Totaal aantal bezoeken: 7800 
• Starten met programmeren: 7776 hits (niet uniek). Meest populaire pagina: de pagina met downloads (3595). De bij de cursus benodigde software is een kleine 1000x gedownload (dwz er is zovaak gestart met downloaden)
• Duurzaam ontwikkelen: 3705 hits met ook daar de downloadpagina als meest bezochte pagina (1430)
• De werking van het recht: 4728 hits met de startpagina van de eerste leereenheid als best bezochte pagina (2025)
• Ongeveer 150 bezoekers hebben zich geregistreerd.

7800 bezoeken op de eerste dag. Is dat veel? Ik had op meer gerekend, maar weet niet of dat terecht is. De publiciteit was een week geleden en gisteren was de enige externe publiciteit het korte vraaggesprek met Fred gisterochtend op het Radio 1 journaal. Daarnaast concurrentie van Sinterklaas. In de statistieken was te zien dat om 21.00 uur een piekje werd bereikt (cadeautjes uitgepakt en een dramatisch slecht spelend PSV niet als aantrekkelijk alternatief). De komende dagen zal ik de statistieken blijven volgen.
Zaak is nu zo spoedig mogelijk aanvullingen op de site te krijgen. Daar gaat de komende tijd mijn aandacht vooral naar uit. Ideeën zijn altijd welkom!

Of eigenlijk: we zijn nu live, maar de wereld weet het nog niet. Na de afgelopen dagen nog talloze kleine en minder kleine zaken te hebben aangepast zijn we zover. Helemaal perfect is het nog niet. Zo kwam ik er gisteravond achter dat ik over gepubliceerde content in dit systeem een foute aanname had gedaan. Hierdoor blijkt dat de filenaam van de getoonde pagina bij de meeste pagina’s steeds bovenin wordt geplaatst. Dit gebeurt bij het tonen van de pagina en zal waarschijnlijk ergens in een template zitten. De vraag hierover ligt inmiddels bij onze tweede hulplijn in Utah en dit zal zonder twijfel de komende dagen worden opgelost.
Zojuist heb ik de webstatistieken bekeken. Uiteraard is het overgrote deel van onszelf afkomstig. Ik ben benieuwd hoe dat aan het einde van deze dag is. Fred is om 8.30 uur in het Radio 1 journaal te beluisteren. Kijken of dat via Internet te bereiken is.

Blijkbaar is het het lot van ieder project dat, wanneer de deadline van oplevering nadert, het aantal nog uit te voeren activiteiten toeneemt. Dit project is daar geen uitzondering op. Voordat we op 5 december live gaan is nog veel te doen aan:
– Vertalen van engelstalige schermteksten
– Toevoegen van zaken als privacystatement, gebruiksvoorwaarden, systeemeisen
– Maken en beschikbaar stellen van allerlei formulieren (feedback, registratieformulier aanpassen)
– etc., etc.
Bij die activiteiten zijn het de ontwikkelaars van dit project, mijn RdMC-collega’s Robin Vanspauwen, Humphrey Ferdinandus en Leon Schaeps, die hier waardevol werk verrichten. Met name Robin heeft inmiddels al voor wat systeemaanvullingen gezorgd.
Daarnaast eisen ook andere zaken hun aandacht op. Denk aan de organisatie van te verwachten response, communicatie (i.h.b. het bekendmaken van de URL), betere bereikbaarheid vanuit de OUNL-site en de site van ikstaopenvoorstuderen. Gelukkig werkt Miranda de Kort aan dit project mee. Zij stroomlijnt alle communicatieve zaken rondom dit project zodat ik me daar geen zorgen over hoef te maken.
Nou ja, tot en met maandag nog hard doorwerken en dan is het allemaal gereed. Ik ben bang dat het weekeinde er een beetje bij inschiet, maar de weersverwachtingen waren toch niet goed. Misschien tussendoor een cross lopen in de omgeving van mijn woonplaats Venlo. Dat geeft genoeg energie voor de rest van de komende week.

Volkskrant, radio nieuwsdienst, nu.nl: alle hadden vanochtend het nieuwsitem dat we vanaf volgende week de eerste gratis cursussen beschikbaar hebben. De bron van deze nieuwsberichten is de journalist Gerard Reijn. Op 17 november was hij een dag lang te gast in Heerlen om over diverse activiteiten die plaatsvinden op de OUNL geïnformeerd te worden. Daarbij heeft hij ook gepraat met leden van het managementteam van het Ruud de Moor Centrum. Zoals insiders weten is het RdMC mijn thuisbasis binnen de OUNL. Het OpenER project doe ik drie dagen per week, de resterende tijd werk ik voor het RdMC.
Wanneer ik kijk welke vraagstukken er bij OpenER aan bod komen en welke vraagstukken het RdMC de afgelopen jaren is tegengekomen, zijn er veel overeenkomsten te signaleren. Dat is logisch: in feite biedt het RdMC ook materiaal om niet aan, zij het dat het niet om cursussen gaat en zij het dat de doelgroep voor dat materiaal een beperkte is (leraren en hun opleiders in primair, voortgezet en tertiair onderwijs). Om die laatste reden is veel materiaal achter een wachtwoord gezet. Echter, zaken als licentierechten (vooral voor het vele videomateriaal dat is vervaardigd), metadatering van het materiaal, minimale systeemeisen bij de gebruikers: ik kan nu voor OpenER dankbaar putten uit de ervaringen die we bij het RdMC al hiermee hebben opgedaan. Ook over ontwikkelingen als Web2.0 (een issue waar de Open Courseware community nu stevig over debatteert) hebben we in het RdMC al nagedacht. We zullen komend jaar met de eerste experimenten gaan beginnen. Voor belangstellenden: klik hier voor het portaal van RdMC met o.a. een overzicht van alle producten.
Op een eerdere oproep voor een andere naam om mee naar buiten te treden (OpenER is een projectnaam) zijn tot nu toe de volgende suggesties gekomen: Kennis-cadeau(s); vrije cursussen; OASE of O@SE (afko voor Open @cademic Selfstudy Experience). Andere suggesties zijn nog steeds welkom bij mij. Stuur een mail naar mij.

De cursussen in OpenER zullen worden aangeboden met een licentie waarin vermeld staat onder welke condities het materiaal mag worden gebruikt. “Open” wil namelijk niet zeggen: “alles is mogelijk”. In de vijf jaar sinds MIT begon met het open aanbieden van hun cursusmateriaal is wereldwijd veel werk verzet om de licenties waaronder het materiaal wordt aangeboden goed te regelen. Hierbij is ook gekeken naar ervaringen die er al langer waren in de software Open Source beweging.
Veel aanbieders van open educational resources gebruiken een variant van een Creative Commons licentie. Creative Commons (http://www.creativecommons.org) is een beweging, ontstaan in 2001 dat tot doel heeft “to build a layer of reasonable, flexible copyright in the face of increasingly restrictive default rules.”. De variant van de Creative Commons licentie die wij zullen gebruiken regelt een drietal rechten:
1. Bij (her)gebruik van het materiaal naamsvermelding geven
2. Alleen (her)gebruik voor non-commerciële doeleinden is toegestaan
3. Bewerking van materiaal is toegestaan, mits het onder dezelfde condities weer wordt gepubliceerd
Met name punt 2 is een constant onderwerp van discussie in de gemeenschap van aanbieders van open educational resources. De discussie gaat dan vooral over waar je de grens legt voor “non-commercieel”. Om hier voor onze producten geen misverstand over te laten bestaan zal op de site worden vermeld wat onze invulling van non-commercieel inhoudt. Een leuke kluif voor onze juristen die bij het OpenER-project betrokken zijn, Judith Niesters en Ronald Gossieau (met ondersteuning van oud-OUNL-er Wilma Mossink).

De afgelopen week hebben we, onder veel andere zaken, ook nagedacht over de lancering van de OpenER website. Inmiddels heeft daarover op Huisnet al een berichtje gestaan. Vanwege het nog geringe aantal beschikbare cursussen en ook gevoed door ervaringen vanuit de UK is besloten een “zachte” lancering te doen in december. “Zacht” in deze context betekent: wel publiciteit, maar geen grote media-aandacht. Dat geeft ons de tijd de site te vullen met meer cursussen (van een aantal cursussen is toegezegd dat deze 2007/Q1 beschikbaar zullen komen) en ook de eerste ervaringen op te doen met het live systeem. Ook geeft het ons de tijd een “echte” naam te zoeken voor dit project (OpenER is alleen de werknaam). Ideeën hiervoor zijn van harte welkom!
Deze week hebben we ook verder nagedacht over richtlijnen voor het omzetten van cursuscontent naar een via het web aangeboden cursus. In de vorige post in deze weblog maakte ik al melding hiervan. Nieuw in de gedachtenvorming was de extra eis dat je de materialen ook geschikt wil maken voor gebruikers die het materiaal willen hergebruiken voor hun eigen cursussen. De licentie waaronder de cursussen zullen worden aangeboden maakt iets dergelijks ook mogelijk. PDF’s zijn echter slecht herbruikbaar voor dat doel. Vanuit een UNESCO-forumdiscussie die momenteel plaatsvindt over aspecten van Open Courseware en waaraan ik ook deelneem kwam het RTF-formaat naar voren voor juist die doelgroep van gebruikers. Dit formaat is open en documenten in dit formaat zijn leesbaar voor zowel commerciële als vrij beschikbare teksteditors (zoals geleverd bij OpenOffice).
De volgende post zal meer achtergronden geven over de licentie waaronder de cursussen zullen worden aangeboden.

De afgelopen week stond in het teken van het omvormen van cursussen naar een formaat voor publicatie in eduCommons; het (proberen) verkrijgen van cursussen uit de faculteiten en de communicatie rondom dit project.
Omdat de meeste cursussen voor OpenER in zijn oorspronkelijke vorm uitgeleverd worden op papier, is voor het webgereed maken van een cursus in eduCommons een herontwerpslag nodig. Samen met Kathleen Schlusmans en Maaike Hendriks van OTEC bekijken we een aantal richtlijnen die daarbij gevolgd kunnen worden. Grofweg bewegen de wijzen van aanbieden zich op een continuüm met als uitersten de cursus in zijn geheel in pdf-formaat resp. in zijn geheel in html-formaat. De set richtlijnen zal een afweging worden van aan de ene kant de hoeveelheid werk die gemoeid gaat met het omvormen tot een bepaald format en aan de andere kant de geschiktheid voor de gebruiker. Lerend van ervaringen die bij andere OCW-projecten zijn opgedaan, denken we erover een cursus op meerdere wijzen aan te bieden, zodat een gebruiker die wijze kan kiezen die het beste bij zijn/haar situatie aansluit.
Vanuit de faculteiten komt nu ook het aanbieden van mogelijk geschikte cursussen op gang. Vanuit Managementwetenschappen is een drietal cursussen in beeld; Psychologie heeft een volledig webgebaseerde cursus nu in testfase; Rechtswetenschappen denkt na over twee cursussen (naast de proefcursus die al op de OUNL-site te vinden is) en vanuit Natuurwetenschappen zijn twee concrete cursussen aangeboden (naast de al geaccepteerde cursus over Duurzame ontwikkeling).
Met Miranda de Kort, die de communicatie rondom dit project verzorgt, zijn afspraken gemaakt over de lancering van de site en de campagnes die eromheen zullen plaatsvinden. Daarover een volgende keer meer.

Van woendag 1 november t/m vrijdag 3 november waren Shelley Henson en Brandon Muramatsu te gast bij het OpenER-project. Beiden zijn verbonden aan het Centre for Open and Sustainable Learning (COSL) aan de Utah State University (http://cosl.usu.edu). Tijdens hun bezoek kregen we cursus in het gebruik van de eduCommons-applicatie. Deze open source applicatie is door COSL ontwikkeld (voor de techneuten: een eduCommons is een applicatie op het Zope/Plone platform). Op afstand werden we daarin bijgestaan door Brent Lambert, die soms om 3.30 uur (‘s nachts!) lokale Utah-tijd ons van antwoorden voorzag.
Naast het ons wegwijs maken in het systeem werden ook ervaringen en meningen uitgewisseld over instructional design issues voor open content. Daarnaast hebben Paul Kirschner en Shelley Henson een uitwerking gemaakt van het onderzoek dat gekoppeld wordt aan dit project. Het onderzoek behelst meer inzicht te krijgen in social software, gebruikt voor ondersteuning (veelal door peers) van zelflerenden met open educational resources. Hun bezoek werd afgesloten mete en lunchpresentatie voor belangstellenden. Helaas was de opkomst niet zo groot. Lag dat aan het ontbreken van een lunch? (In mijn naïviteit verstond ik onder “lunchpresentatie” slechts “presentatie ONDER lunchtijd” en niet “presentatie “MET een verzorgde lunch”). Tijdens de presentatie werd o.a. informatie gegeven over allerlei tools in de hoek van de social software en met web2.0 karakteristieken voor gebruik in de leermiddelen of de communities die aan de leermiddelen gekoppeld zijn.
Nu het systeem gereed is zal deze maand gebruikt worden met het omvormen van cursussen voor opname in het systeem en het maken van veel publiciteit om de launch van de OpenER-site in de eerste week van december tot een succes te maken.

De afgelopen week was ik aanwezig bij een expertmeeting, georganiseerd door de OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development, www.oecd.org). Deze organisatie is bezig met een wereldwijde studie naar Open Educational Resources (OER). Bij de expert meeting waren afgevaardigden aanwezig van:
• OECD
• OU Hagen, Catalonië en UK
• MIT
• Hewlett Foundation
• Het MERLOT-project
• UNESCO
Daarnaast waren nog andere partijen vertegenwoordigd uit de overheids- en publieke sector (Scandinavië, Frankrijk, Oostenrijk).
Twee issues kwamen daar bij de meeste presentaties steeds terug: kwaliteit en sustainability. Het kwaliteitsissue betreft met name de (on)mogelijkheid tot hergebruik van materiaal door slechte terugzoekbaarheid en technische beperkingen van PDF-files (waar veel van het materiaal in wordt aangeboden). Oplossingen hiervoor worden gezocht in “Web 2.0”-zaken, zoals gebruikers laten beoordelen en metadateren van leermateriaal.
Het sustainability-issue betreft het in de lucht houden van een OER-aanbod na een initiële projectperiode. Veelal is een externe funding dan niet meer aanwezig en moet productie van open toegankelijk leermateriaal een deel van het “gewone werk” worden. Oplossingen voor problemen die daarbij ontstaan moeten op zowel instituutsniveau als op nationaal niveau worden genomen.
Een voor mij opvallend aspect was de grote invloed van de Angelsaksische partijen. Voor hen speelt het taalissue niet. Met enige verbazing werd door hen vernomen dat wij in ons OpenER-project alles in het Nederlands publiceren. gegeven onze doelgroep werd dat terecht gevonden, maar “bij voortzetting tweetalig??”.
Tijdens de expertmeeting werd door de Britse OU hun OpenLearn-site gepresenteerd. Deze site was de dag ervoor officieel geopend. Hun site gebruikt de Open Source ELO Moodle als platform.
Deze week het bezoek uit Utah. Vrijdag kan de OUNL-gemeenschap kennis nemen van hun ervaringen en daarover met hen in discussie gaan tijdens een lunchmeeting in Pretoria.